Aanpassingen in de Transgenderwet zullen slechts voor onduidelijkheid zorgen, meent huisarts Gerrit Roorda.
De Kamer debatteert binnenkort over het voorstel ieder objectief criterium los te laten bij de officiële geslachtsregistratie. In 1985 is met de komst van de Transgenderwet de biologische basis van de geslachtsregistratie al losgelaten. Na aanpassing van het uiterlijk middels chirurgie mocht iedereen zich laten registreren met het gewenste geslacht. In 2014 werd de geslachtsregistratie ook losgekoppeld van uiterlijke geslachtskenmerken. Nu wordt voorgesteld om het ook voor kinderen en pubers mogelijk te maken hun geslachtsregistratie aan te passen of te verwijderen (‘X’) zonder professioneel onderzoek naar de duurzaamheid van deze wens.
Dit voorstel is om meerdere redenen een slecht idee. Drie ervan wil ik noemen. Allereerst lost deze wet het probleem niet op. Verder maakt de wet het begrip man en het begrip vrouw inhoudsloos en belemmert de wet de voortgang van medisch wetenschappelijk onderzoek.
Sekse-specifieke geneeskunde
Om met het laatstgenoemde punt te beginnen: de medische wetenschap begint de afgelopen decennia pas substantiële vooruitgang te boeken op het gebied van geslachtsspecifieke geneeskunde. Met name vrouwen profiteren hiervan, gezien het feit dat de huidige medische kennis voornamelijk is gebaseerd op het volwassen mannelijke lichaam. Pas de laatste jaren weten we dat bijvoorbeeld het hartinfarct bij vrouwen vaak wordt gemist omdat die andere symptomen hebben dan de mannelijke symptomen die in de geneeskundestudie worden geleerd. Prof. dr. Lagro-Janssen stond in Nederland aan de wieg van het wetenschappelijk onderzoek naar sekse-specifieke geneeskunde. Ze bekleedde van 1996 tot 2013 de leerstoel Vrouwenstudies Medische Wetenschappen aan de Radboud Universiteit.
In 2016 is er 12 miljoen euro uitgetrokken voor een kennisprogramma Geslachtsspecifieke Gezondheid, uitgevoerd door ZonMw. De conclusie luidde dat de kennisachterstand was verkleind, maar nog niet ingelopen. Als het biologische geslacht wordt losgelaten in de geslachtsregistratie, kan een onderzoeker er niet meer van op aan dat data over ‘vrouwen’ ook daadwerkelijk gaan over mensen met het XX-chromosoom. De vooruitgang in diagnostiek en behandeling van vrouwen wordt gehinderd als deze wet wordt aangenomen.
Een volgend probleem van deze wet is dus dat de begrippen man en vrouw inhoudsloos worden. Als het begrip man wordt gedefiniëerd als ‘eenieder die zich identificeert als man’, en Joanne zegt dat ze man is, wat betekent het dan nog wanneer Fieke ook zegt zich als man te identificeren? Dat ze zich identificeert als iemand zoals Joanne, die immers man is? Met borsten en een baarmoeder? Of eigenlijk toch als de biologische man, met een penis en een baard en chromosoom XY?
Zo ook vice versa: je identificeren als vrouw betekent dan alleen nog: je identificeren als mensen die zich identificeren als vrouw. Zo komen we in een cirkelredenering terecht met de vraag wat een vrouw dan is.
Waar is een paspoort eigenlijk voor?
Dan het eerstgenoemde punt, de wet lost geen probleem op. Terpstra en Berghouwer van Transgendernetwerk vertelden in Trouw (17 mei) dat het “een last is dat je niet de autonomie over je eigen zijn hebt, dat iemand anders voor jou moet zeggen wie jij bent” en dat de huidige situatie “een schending is van het mensenrecht dat je zelf mag bepalen wie je bent”.
Los van het feit dat dit laatste niet kan én geen mensenrecht is, is het een illusie om te denken dat een andere letter in je paspoort de ervaren problemen zal oplossen. Het afschaffen van de leeftijdsgrens en van professioneel onderzoek als voorwaarden voor het veranderen van de geslachtsregistratie zal deze identiteitsproblemen dan ook niet verhelpen.
Tot slot kunnen we ons de vraag stellen waar een paspoort eigenlijk voor is. En of het dit doel nog dient als het gegevens bevat die geen enkele objectieve grond meer hebben.
