Abortus uit de Strafwet halen is het kind met het badwater weggooien

‘Spuiten en Slikken’, het Humanistisch Verbond en BNNVARA hebben een petitie aan de Tweede Kamer aangeboden om abortus ‘uit het Wetboek van Strafrecht te halen’. Welk probleem hiermee zou moeten worden opgelost blijft echter onduidelijk. Op de websites lezen we alarmistische teksten over een vrouw in El Salvador die 30 jaar gevangenisstraf zou hebben gekregen en over het ‘recht op abortus’ dat gevaar zou lopen ‘als oprukkende conservatieve politieke krachten hun kans grijpen.’ Of het betreffende artikel 296 Wetboek van Strafrecht in Nederland voor problemen zorgt wordt niet vermeld. Terecht, want dat is niet het geval. Men stelt dat abortus ‘goed verankerd en beschermd’ moet worden in de Nederlandse wet. Dat is nu juist bij uitstek al het geval met de huidige wet. Het betreffende artikel 296 Wetboek van Strafrecht beschermt de vrouw én de aborteur.

Allereerst stelt de wet dat het strafbaar is voor iemand om ‘een zwangere vrouw een behandeling te geven waarvan hij weet dat daardoor de zwangerschap wordt afgebroken’. Uitgaande van de veronderstelling  dat een zwangerschap in principe een gewenste, bewust veroorzaakte situatie is, is afbreking daarvan door een derde logischerwijs strafbaar. Vervolgens stelt de wet echter dat de afbreking  niet strafbaar is als dit volgens de Wet Afbreking Zwangerschap gebeurt en de vrouw er dus zelf vrijwillig voor kiest. Duidelijker kan het niet. Ter extra bescherming van de vrouw verhoogt de wet de straffen wanneer een abortus zonder toestemming van de vrouw wordt veroorzaakt en wanneer de vrouw zou overlijden ten gevolge van de abortus.

Deze wet beschermt dus allereerst de vrouw, in mindere mate de aborteur en amper het ongeboren kind. Wordt de vrouw op wat voor manier dan ook benadeeld dan heeft zij, onder de huidige wet, het recht aan haar zijde: de bewijslast ligt niet bij haar. Als, zoals de opstellers van de petitie willen, abortus provocatus een ‘normale medische handeling’ wordt dan moet de vrouw, in geval van malafide praktijken of fouten, zelf proberen te bewijzen dat er onzorgvuldig is gehandeld. De rechtspositie van de vrouw gaat er in dit voorstel van Spuiten en Slikken c.s. dus niet op vooruit. Hoe ligt dat voor de aborteur? Voelt die zich onder de huidige wetgeving onvoldoende veilig? Ook daar zijn geen aanwijzingen voor. Jaarlijks worden er in Nederland zo’n 30.000 abortussen verricht. In de afgelopen vijftig jaar is er onder de huidige wetgeving niet één aborteur veroordeeld. Veroordelingen uit een verder verleden betroffen abortussen uitgevoerd door personen die geen arts waren. Dat heeft het gewenste effect gehad: dit gebeurt niet meer. Het Humanistisch Verbond schrijft: ‘Abortus strafbaar maken (..) zorgt alleen maar voor onveilige abortussen.’ Het tegendeel is waar: Nederland heeft één van de laagste percentages onveilige abortussen ter wereld. 

Het lijkt er al met al op dat dit artikel in de Strafwet precies doet wat beoogd wordt: het beschermen van de vrouw. Die is met afschaffen van deze wet in ieder geval niet gediend.

Waarschijnlijk begrijpen de initiatiefnemers van de petitie dit zelf ook. Hebben zij nog andere redenen die zwaarwegender zijn dan dit nadeel voor de vrouw? We lezen frasen als ‘niet meer van deze tijd’, ‘betuttelend’, ‘abortus is een mensenrecht’ en de wettekst zou ‘de handelingsbekwaamheid van vrouwen miskennen‘⁶. Dat deze ‘argumenten’ gebruikt worden wekt geen verbazing; ze hebben eerder ook gewerkt in kamerdebatten over abortuswetgeving. Inhoudelijk hebben ze niet veel om het lijf. Abortus is geen mensenrecht. Van betutteling van de vrouw is geen sprake. Het gaat in het wetsartikel niet eens om strafbaarstelling van de vrouw. Bekwaamheid tot handelen wordt echter door niemand miskend. Bekwaamheid tot beslissen wordt slechts miskend door het bestaan van de ongewenste zwangerschap. Tot slot, of iets wel of niet van deze tijd zou zijn is al helemaal geen argument.

Is de reden voor de petitie wellicht een gevoelskwestie? ‘Door deze wet voelt het toch alsof ik een misdaad bega en ik vind niet dat abortus een misdaad is!’ Daarover verschillen de meningen. Voor- en tegenstanders van abortus zullen elkaar hierin niet makkelijk toenaderen. Overigens wordt het gevoel dat de meeste vrouwen aan een abortus overhouden niet veroorzaakt door juridische teksten…

Een belangrijk motief voor deze petitie is waarschijnlijk angst. Angst dat we er in de toekomst een andere mening op na zullen houden dan de initiatiefnemers. Dat de uitzondering op de strafbaarheid van abortus ooit geschrapt zal worden. En de hoop dat dit voorkomen kan worden door de hele kwestie uit de strafrechtsfeer te halen. Als een toekomstige generatie echter democratisch zou beslissen dat abortus strafbaar is, dan is het aan die generatie om dat wettelijk vorm te geven.

Deze petitie lijkt kortom niet gebaseerde te zijn op veel meer dan gevoel en angst. Geen redenen om een goed functionerende wet aan te passen en daarmee de juridische positie van de vrouw te verzwakken.

1. Abortus is geen misdaad: Teken hier ons burgerinitiatief! npo3.nl. Accessed January 6, 2023. https://www.npo3.nl/spuiten-en-slikken/abortus-is-geen-misdaad-teken-hier-ons-burgerinitiatief
2. Abortus is geen misdaad – We zetten de volgende stap! Humanistisch Verbond. Accessed January 6, 2023. https://www.humanistischverbond.nl/watwedoen/onze-programmas/leven-liefde-en-dood/abortus-geen-misdaad/
3. Teken hier ons burgerinitiatief! – Abortus is geen misdaad – BNNVARA. Abortus is geen misdaad. Accessed January 6, 2023. https://www.bnnvara.nl/abortusisgeenmisdaad/artikelen/burgerinitiatief
4. Koninkrijksrelaties M van BZ en. Wetboek van Strafrecht. Accessed January 6, 2023. https://wetten.overheid.nl/BWBR0001854/2016-07-01#BoekTweede_TiteldeelXIXA
5. Historiek A. Nederlandse Abortuswet (1984). Historiek. Accessed January 6, 2023. https://historiek.net/nederlandse-abortuswet-1984/4643/
6. Opinie | Haal abortus uit het Wetboek van Strafrecht. NRC. Accessed January 14, 2023. https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/30/leg-het-recht-op-abortus-vast-in-de-grondwet-a4135137

Het Humanistisch verbond betreurt dat er subsidie wordt verstrekt aan ‘anti-abortusorganisatie’ (sic). Terecht in enkelvoud want de enige overgebleven organisatie die tot doel heeft ongeboren leven te beschermen ontvangt nog slechts €13.000 (2021). Een fooi vergeleken bij wat pro-abortus organisaties en initiatiefnemers van de petitie ontvingen: Fiom €4.682.000, Rutgers Stichting  €16.841.407, BNNVARA €14.552.000, Humanistisch Verbond €132.517.

Posthumus D. Over het werk van Veilig Thuis. CJG043. Published November 2, 2017. Accessed January 6, 2023. https://www.cjg043.nl/over-het-werk-van-veilig-thuis/