Draaiboek Dictatuur

Wie een geschiedenisboek leest, of een doorsnee roman, ziet ontwikkelingen vaak van mijlenver aankomen. In het hier en nu ontbreekt dat inzicht meestal. De dingen van een afstandje bekijken kan helpen om zaken te herkennen en misschien zelfs op de afloop te anticiperen. 

Neem het volgende verhaal: Op een partijbijeenkomst wordt gesteld dat de grootste problemen in ons land worden veroorzaakt door een bepaalde groep Nederlanders. Er is een naam voor deze groep verzonnen en de suggestie wordt gedaan dat er een buitenlandse entiteit achter zit. Rond deze groep en entiteit wordt het zogenaamde ziektekiemenjargon gebezigd: De rest van Nederland zou er ‘niet immuun’ voor zijn. Het zou beter zijn als politieke partijen van deze groep verboden konden worden. En tot slot, kritiek op de overheid wordt extremisme genoemd. 

De lezer van een dergelijk hoofdstuk van de geschiedenis zal met een zeker voorgevoel de bladzijde omslaan. Zich afvragen waarom die mensen destijds toch niet zagen wat er aan het gebeuren was.

Never let a good crisis go to waste, zou Churchill gezegd hebben. Een crisis biedt de machthebber mogelijkheden. Niet zozeer tot zelfreflectie als wel tot het verstevigen van zijn positie. Als een groot deel van de bevolking het vertrouwen in de overheid verliest, culminerend in fysiek protest, zou dat moeten leiden tot kritische zelfevaluatie door de overheid. Dit bevolkingsdeel uitschelden voor extremisten en haar met jihadisten vergelijken is niet alleen slecht maar ook gevaarlijk. Het polariseren met stempels als ‘extreem-rechts’ en ‘complotdenkers’ idem dito. En dan het opvoeren van een vreemde mogendheid als schuldige, als gemeenschappelijke vijand: ‘Amerikaans extreem-rechts’. De ‘Trump-aanhangers’. (Ondanks het feit dat de helft van de bevolking van de VS voor Trump heeft gestemd wordt ook hier volgehouden dat het om een extreme fractie zou gaan). Het creëren van een gemeenschappelijke vijand is van oudsher effectief geweest voor machthebbers en behoort sinds lang tot het standaard repertoir van de autocraat. Het bindt samen en kan tegelijk fungeren als zondebok en zo de aandacht van falend beleid afleiden. ‘Wij zijn in Nederland hier niet immuun voor’ hoorden we op de partijbijeenkomst. Kennelijk is er opnieuw sprake van een soort mensen dat zowel ziekmakend als besmettelijk is. En dat probleem zouden wij nu moeten ‘oppakken’. ‘Negeren werkt niet meer!’ Deze ‘extremistische’ partijen zouden verboden moeten kunnen worden! Het is ‘geen partij-ding maar in het algemeen belang!’  

Wat zal de toekomstige lezer van deze geschiedenis denken bij het omslaan van de bladzijde?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *