‘Abortuszorg is reguliere medische zorg!’ Dit wordt veelvuldig en nadrukkelijk herhaald als het onderwerp ter sprake komt. Maar waarom behandelen we het dan ook niet als zodanig? Alle reguliere medische zorg is voortdurend onderwerp van onderzoek en evaluatie, met als doel continue verbetering. Bij de dataverzameling is het waarborgen van privacy altijd prioriteit en dit staat het doen van onderzoek geheel niet in de weg. Zoals overal in de (medische) wetenschap zijn we gebaat bij transparantie, niet bij taboes.
In de Nederlandse abortuszorg ontbreekt die transparantie. Een Kamermotie om reeds verzamelde data over abortus geanonimiseerd te rapporteren ontmoet felle tegenstand. Vreemd genoeg juist van voorstanders van laagdrempelige abortus.
De achtergrond? Nadat het aantal abortussen in Nederland jarenlang redelijk stabiel rond de 30.000 per jaar lag, is dat aantal sinds 2021 fors gestegen naar zo’n 40.000 per jaar. Binnen de medische zorg is een dergelijke stijging altijd reden voor onderzoek. Wat ligt hieraan ten grondslag? Kunnen we er iets aan doen? En zo ja, waar moeten we ons dan op richten? Dataverzameling is in zo’n geval een no-brainer.
Toch keren enkele kamerleden zich fel tégen het voorstel om deze data te gaan gebruiken. De reden voor deze opstelling is niet direct duidelijk We mogen aannemen dat ze niemand een abortus zouden toewensen. En dat ze ook willen dat alle vrouwen in Nederland gelijke toegang hebben tot hulp en zorg rond gezinsplanning, (ongewenste) zwangerschap en het (op)voeden van kinderen. Dat is nu niet het geval. Kwetsbare vrouwen in onze samenleving voelen zich relatief vaker genoodzaakt tot het doen van een abortus. Hebben zij het sinds 2021 moeilijker gekregen? Mevrouw Paulusma (D66) wil het niet weten. Ze diende een tegenmotie in om te voorkomen dat er onderzoek gedaan kan worden. Onderzoek zou volgens haar “het recht op zelfbeschikking voor vrouwen inperken”. Hoe dat zou werken blijft onduidelijk. Het is nu al zo dat de door vrouwen benoemde redenen om voor abortus te kiezen worden geregistreerd. Het voorstel is om deze gegevens geanonimiseerd beschikbaar te stellen voor onderzoek en beleidsontwikkeling.
Zijn wellicht financiële problemen of woningnood onderliggende redenen voor de stijging in het aantal abortussen? Harry Bevers (VVD) vindt dat hier onderzoek naar doen “de suggestie wekt dat vrouwen lichtzinnig en gemakkelijk kiezen voor abortus”. Volgens Bevers impliceert het dat vrouwen niet in staat zouden zijn om keuzes te maken over hun eigen lichaam.
Staatssecretaris Karremans (VVD) is zeer stellig in zijn bewering dat hij onderzoek niet wenselijk vindt. Zijn eerste argument voor deze stelling is dat België het ook niet doet. Zijn tweede argument is dat er nooit één reden is waarom een vrouw voor abortus kiest. Dat laatste kan waar zijn maar is geen reden tegen een onderzoek te zijn. Statistiek bedrijven met meer dan één variabele is immers uitstekend mogelijk (en niet ongebruikelijk).
Betekent het feit dat deze kamerleden geen kennis willen krijgen over de oorzaak van de gestegen abortuscijfers dan ook dat ze er niets aan willen doen? Nee, allemaal noemen ze het geven van voorlichting over anticonceptie als plan van aanpak.
Op zich zou dat best een goed plan kunnen zijn. Maar weten we of de recente stijging in het aantal abortussen wordt veroorzaakt door een plots toegenomen gebrek aan kennis over anticonceptie? Dit lijkt minder aannemelijk. Maar stel dit is waar, onder welke bevolkingsgroepen zou dit dan spelen? Voorlichtingscampagnes zijn duur. Op welke groepen zou de voorlichting moeten worden gericht? Ook dat weten we niet.
Als we willen opkomen voor de vrouwen die dat het hardste nodig hebben, is het essentieel om inzicht te krijgen in hun situatie. Zij zijn niet gebaat bij het opleggen van een taboe rond abortus. Vrouwen kiezen niet zomaar voor een abortus. We zijn het aan hen verplicht om de toegang tot zorg en hulp te optimaliseren en dat kan niet zonder kennis van zaken. Het zou een stap terug zijn om dit voorstel tot kennisvermeerdering weg te stemmen.